Giriş: Einsatzgruppen

Giriş: Einsatzgruppen neydi?

Einsatzgruppen (Özel Gruplar), Almanya'nın 21 Haziran 1941'deki işgalinin ardından Wehrmacht'ı (düzenli Alman ordusu) SSCB'ye ve topraklarına kadar takip etmekle vazifelendirilmiş dört seyyar paramiliter birimdi. Görevleri; Komünist Parti yetkililerini, Yahudileri ve partizanları infaz etmekti. Almanlar, Komünizmin bir Yahudi olgusu olduğuna inandıklarından, ilk Einsatzgruppen kurbanlarının çoğu Yahudi erkeklerdi. Bu mantığa göre tüm Yahudi erkekler Komünist ajanıydı. Birkaç hafta içinde, büyük ihtimalle Berlin'den gelen sözlü emirler üzerine, Yahudi kadınlar ve çocuklar da öldürülmeye başlandı.

Einsatzgruppen nasıl örgütlenmişti?

Dört ana Einsatzgruppen birimi vardı: A, B, C ve D. Kamyon sürücüleri, telsiz operatörleri, idareciler, tercümanlar ve her Einsatzgruppe'nin aktif mensuplarına destek veren diğer personel. Her Einsatzgruppe de, Einsatzkommandos veya Sonderkommandos olarak bilinen alt birimlere ayrılıyordu. Gerekli durumlarda bu birimler de sahada daha küçük birimlere ayrılabiliyordu (Teilkommandos).

• Einsatzgruppe A,Ordu Grubu Kuzey'e bağlıydı ve 990 kişiden oluşuyordu. Baltık bölgesinde (Litvanya, Letonya ve Estonya) görevlendirilmişti. Komutanı Dr. Franz Walter Stahlecker'dı; daha sonra Heinz Jost komutan oldu. Bu birim, iki Sonderkommandos (1a ve 1b) ile iki Einsatzkommandos (2 ve 3) şeklinde örgütlenmişti.
• Einsatzgruppe B, Ordu Grubu Merkez'e bağlıydı ve 665 kişiden oluşuyordu. Belarus bölgesinde görevlendirilmişti. Komutanı Arthur Nebe'ydi; daha sonra Erich Naumann komutan oldu. Bu birim, üç Sonderkommandos (7a, 7b ve 7c) ile iki Einsatzkommandos (8 ve 9) şeklinde örgütlenmişti. Einsatzgruppe B'de, başlangıçta Franz Six, daha sonra Waldemar Klingelhöfer tarafından komuta edilmiş Vorkommando Moskau olarak adlandırılan bir özel birim de vardı.
• Einsatzgruppe C, Ordu Grubu Kuzey'e bağlıydı ve 700 kişiden oluşuyordu. Kuzey ve orta Ukrayna'da görevlendirilmişti. Komutanı Dr. Otto Rasch'tı; daha sonra Max Thomas komutan oldu. Bu birim, dört Einsatzkommandos (4a, 4b, 5 ve 6) şeklinde örgütlenmişti.
• Einsatzgruppe D, 119^. Ordu'ya bağlıydı ve 400 ila 500 kişiden oluşuyordu. Moldova, güney Ukrayna, Kırım ve Kuzey Kafkasya'da (1942 yılında) görevlendirilmişti. Komutanı Otto Ohlendorf'du; daha sonra Walther Bierkamp komutan oldu. Bu birim, beş Einsatzkommandos (10a, 10b, 11a, 11b ve 12) şeklinde örgütlenmişti.

Einsatzgruppen'in emirleri, yardımcısı Reinhard Heydrich vasıtasıyla doğrudan Reichsführer SS'i Heinrich Himmler'den gelirdi.[1] Wehrmacht, cephe hattı bölgelerinde Einsatzgruppen'in kendi komutası altında olmasını ve Einsatzgruppen'in "özel görevlerinde" gereken tüm lojistik desteği genişleteceğini kabul etti (yazılı olarak).

İşgal edilmiş Sovyet topraklarının büyük bölümünden üç Üst Düzey SS Polis Lideri (HSSPL) sorumluydu. Bunlar; Hans Prutzmann, Erich von dem Bach-Zelewski ve Friedrich Jecklen'di. Himmler'de rapor veriyorlar ve görevli oldukları bölgedeki Einsatzgruppen faaliyetlerini koordine ediyorlardır. Bu kişiler doğrudan Einsatzgruppen'in amirleri değildi ancak görevlendirildikleri bölgede yardımlarından faydalandıkları oluyordu.[2]

Dört Einsatzgruppen de, toplu katliamları en etkili biçimde gerçekleştirmek için yerel halktan azami ölçüde faydalandı. Doğu Cephesi'ndeki savaşın ilk günlerinde, 60'tan fazla vahşi pogrom uygulamak için Litvanya, Letonya, Ukrayna ve Belarus'un yerel halklarını tahrik etti. Bunlar en az 10.000 Yahudi öldürdü (bu sayı 24.000'i bulabilir).[3]

"Durup dururken" patlak veren "kendi kendini temizleme" sona erince (örn., yerel Yahudileri pogromlarda öldürme), Einsatzgruppen yüzbinlerce yerel gönüllüyü resmî birimler halinde örgütledi. Bu birimler "gönüllü infazcılar" olarak görev yaptı ve Nazilere yardım etti.[4] Yerel gönüllüler, Einsatzgruppen'in denetimi altında etkin olarak infazlar da yaptı.[5]

Ayrıca, Üst Düzey SS Polise Liderleri'nin (HSSPL) doğrudan kendi kontrolleri altında, kendilerinin emriyle Yahudileri infaz eden Alman polis birimleri de vardı. Bu polis taburları Einsatzgruppen'e de yardım ediyordu. Wehrmacht de (Alman düzenli ordusu) bazı Yahudilerin doğrudan katlinde rol almıştır.

Einsatzgruppen kaç Yahudi öldürdü?

Kesin bir sayı bilinmese de, kendi kayıtlarına göre Einsatzgruppen en az 1.150.000 kişi öldürmüştür. Öldürülenlerin tamamı değilse de büyük çoğunluğu Yahudilerdi. Kurbanların çoğu vurularak öldürülmüştü ancak bir kısmı gaz minibüslerinde ve pogromlarda öldürülmüştür. Pogromları ilk önce yerel halkın yaptığı gerçeğine rağmen, çoğunu Einsatzgruppen başlatmıştır.

Doğu'daki tüm cinayetlerden Einsatzgruppen'in doğrudan sorumlu olmadığını anlamak önemlidir. Bu gerçek, öldürülen Yahudi sayısını kayıtlı 1.150.000 sayısının üzerine çıkarmaktadır. Doğrudan infazlar bir yana, pek çok Yahudi gettolaştırma, hastalık, çok çalışma yokluktan öldü. Sonuç olarak, Doğu'da öldürülen toplam Yahudi sayısı 2.500.000'e yakındır. Einsatzgruppen, Naziler tarafından kullanılan yaygın ve etkili bir ölüm makinesinin sadece bir parçasıydı. Ancak öldürülen Yahudilerin üçte biri ila yarısından Einsatzgruppen ve işbirlikçileri sorumluydu.

NOTLAR

[1] Heydrich'in 1942'de ölümünden sonra onun görevlerini ve dört Einsatzgruppen'in denetimini Ernst Kaltenbrunner devraldı.

[2] Doğu'daki Yahudileri öldürmek için hazır güçler ve örgütlenmeleri hakkında kapsamlı bir tartışma için bkz. Raul Hilberg, Avrupa Yahudilerinin İmhası, 1. Basım (Holmes & Meier, 1985), s. 273-290 ve Yitzhak Arad, Sovyetler Birliği'ndeki Holokost (Nebraska Üniversitesi Yayınları ve Yad Vashem, 2009), s. 51-62.

[3] Peter Longerich, Holokost: Nazilerin Yahudilere Zulmü ve Katli (Oxford Üniversitesi Yayınları, 2010), s. 195.

[4] Peter Longerich, Holokost: Nazilerin Yahudilere Zulmü ve Katli (Oxford Üniversitesi Yayınları, 2010), s. 239.

[5] Peter Longerich, Holokost: Nazilerin Yahudilere Zulmü ve Katli (Oxford Üniversitesi Yayınları, 2010), s. 239, 240.