Reinhard Operasyonu: Reinhard Operasyonu ölüm kamplarını nereden biliyoruz?

Reinhard Operasyonu; Treblinka, Belzec ve Sobibor ölüm kamplarını nereden biliyoruz?

Savaş sırasında Treblinka, Belzec ve Sobibor:

İlk inşa edilen imha kampı Belzec açıldıktan sonra (Kasım 1941) bir ay içinde Polonya yeraltı örgütlerinden raporlar gelmeye başladı. En önemlisi de, bu raporlar, çok sayıda Yahudi'nin kampa girdiğini ama çıkmadığını belirtiyordu. Treblinka ve Sobibor'la ilgili benzer raporlar da, Naziler bu imha kamplarını açtıktan hemen sonra gelmeye başladı. Bilgiler Yahudi gettolarına kadar ulaştı ve 1942 yılında Yahudi direniş savaşçısı Jan Karski, imha kamplarıyla ilgili bilgileri batılı Müttefiklere sundu. Öldürme yöntemleri hakkında pek çok söylenti vardı. Nazi işgali dışındaki Avrupa'da çıkan yayınlar, raporların bir kısmını yeniden bastı. Savaş zamanı ortaya çıkan raporların çoğu, güvenilir bilgiden yoksun olduğu için ortalıkta yanlış veya doğrulanmamış söylentiler dolaşıyordu. Nazilerin, suçlarını gizleme çabaları nedeniyle ölüm kamplarıyla ilgili bilgilerin doğruluğu kestirilemiyordu. Benzer şekilde, savaş sırasında el altından bilgi iletmek oldukça tehlikeliydi.

Savaş sonrası yargılamalar:

Diğer kampların aksine, Reinhard Operasyonu (Treblinka, Belzec ve Sobibor) personeli yavaş yavaş tutuklandı ve adaletin karşısına çıkarıldı. Naziler, 1943 yılında kampları kapatınca, personel dağıtıldı ve başka görevlere atandı. Bazıları savaş sona ermeden öldü, bazıları da sahte kimlikler edinerek başka ülkelere kaçtı. Kamplarda görev yapmış olan SS subaylarının bir kısmı 1948-1950 yılları arasında tutuklanarak yargılandı. Ukraynalı muhafızların bir kısmı da 1944 ve 1945 yıllarında tutuklanıp sorgulanmış olmasına rağmen verdikleri ifadeler, onlarca yıl boyunca Batı'ya sunulmamıştır.

Batı Almanya, 1960'larda Reinhard Operasyonu kamplarıyla ilgili bir dizi soruşturma başlattı. Üç kamptan birinde görev yapmış olan birkaç SS subayı ve Ukraynalı muhafız Batı Almanya tarafından tutuklanarak yargılanmıştır. 1960'ların başında İsrail'de yapılan Adolf Eichmann yargılaması, dikkatleri Reinhard Operasyonu ölüm kamplarının üzerine çekti. Treblinka ve Sobibor'dan sağ kurtulan bazı kişiler Eichmann yargılamasında şahitlik yaptı. Kamuoyunun bu kamplara gösterdiği ilgi azalmadı ve korumalarla personelin yargılanmasına bugün de devam edilmektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmiş olan Ivan Demjanjuk, 1986 yılında "Korkunç Ivan" olmakla suçlandı. "Korkunç Ivan", Treblinka kampındaki son derece acımasız bir Ukraynalı muhafızdı. İsrail'e sürülen Demjanjuk hakkında 1987 yılında dava açıldı. İsrail mahkemesi kendisini suçlu buldu ve idam cezasına mahkum etti ancak Demjanjuk'un Treblinka'da değil Sobibor'da olduğunu gösteren yeni bir kanıtın ortaya çıkmasıyla birlikte ceza, temyiz mahkemesi tarafından bozuldu. 2010 yılında Sobibor'daki rolü nedeniyle yeniden yargılandı. 2011 yılı Mayıs ayında suçlu bulundu.

O zamandan bu yana yapılan araştırmalar:

Üç Reinhard Operasyonu ölüm kampıyla ilgili bir dizi resmî araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar şunlardır: 

Belzec 

Arkeolog Andrzej Kola, 1997'den 1999'a kadar Belzec'in zemininde kapsamlı bir araştırma yapmıştır. 7,5 metrede bir, yeri karotla delerek toplu mezarların tam konumlarını bulmuştur. Kola'nın niyeti mezarları kazmak değil, kurbanlar için yeni anıtlar dikilirken yetkililerin mezarlardan uzak durmasını sağlamak üzere mezarların konum ve boyutlarını gösteren bir harita çıkarmaktı. Kola, kamp binaları için de bazı kazılar yapmıştır.